Luật Nhà ở 2023 vừa được thông qua, trong đó bỏ điều kiện về nơi cư trú khi mua nhà ở xã hội, tức người dân muốn mua nhà loại này không cần có đăng ký thường trú hoặc tạm trú từ một năm trở lên tại địa phương nơi có công trình. Thông tin trên khiến chị Nguyễn Thị Phương (công nhân dệt may, ngụ quận Tân Phú, TP HCM) rất phấn khởi vì gỡ được nút thắt bấy lâu.

Chị kể, năm 2021 từng làm hồ sơ đăng ký mua nhà ở xã hội nhưng bất thành vì không đáp ứng được điều kiện về nơi cư trú. Hai vợ chồng chị Phương đều là lao động nhập cư từ tỉnh Trà Vinh lên TP HCM lập nghiệp. Nhiều năm đi ở trọ nhưng thường xuyên chuyển chỗ nên không có nơi nào cư trú đủ một năm trở lên.

"Luật mới giảm bớt những thủ tục không cần thiết, nhất là nơi cư trú sẽ giúp những người có nhu cầu như chúng tôi có cơ hội tiếp cận được nhà ở xã hội", chị Phương nói.

Khu nhà ở xã hội Định Hòa, phường Định Hòa (TP Thủ Dầu Một, Bình Dương), tháng 7/2023. Ảnh: Quỳnh Trần

Tương tự, do vướng điều kiện cư trú mà anh Phong (quê Nghệ An) đang làm việc ở Sài Gòn cũng mất suất mua nhà ở xã hội oan. Anh cho biết trước đó vợ chồng ở trọ hơn 4 năm. Đến khi đăng ký mua nhà ở xã hội thì giấy tạm trú sắp hết hạn. Anh đi gia hạn lại trúng lúc thủ tục hành chính triển khai chuyển đổi số, yêu cầu phải cung cấp bổ sung một số giấy tờ từ chủ nhà. Cuối cùng, giấy tạm trú của anh không kịp gia hạn theo quy định, phải đăng ký lại từ đầu, xem như chưa đủ thời gian cư trú.

"Chúng tôi vẫn còn ý định mua nhà ở xã hội nên rất phấn khởi khi nghe điều kiện này bị bãi bỏ", anh Phong chia sẻ.

Lãnh đạo một doanh nghiệp từng triển khai nhiều dự án nhà ở xã hội tại TP HCM, cũng xác nhận bên cạnh yêu cầu về xác minh tình trạng nhà ở, điều kiện cư trú là một nguyên nhân khiến nhiều hồ sơ mua nhà ở xã hội "rớt vòng đầu".

Vì những người mong muốn mua nhà ở xã hội tại TP HCM đa phần là lao động nhập cư, không có nhà nên không thể đăng ký thường trú và chủ yếu đi thuê trọ, thường xuyên thay đổi nơi ở nên thời gian tạm trú trên một năm cũng không đáp ứng được.

"Thậm chí nhiều lao động đã có hồ sơ hoàn thiện thì dự án lại vướng mắc, đến khi chính thức mở bán, yêu cầu bổ sung, thời hạn cư trú lại không đáp ứng. Do đó, bỏ quy định cư trú sẽ giúp người dân, đặc biệt là công nhân mua được nhà để an cư, ổn định cuộc sống", ông cho hay.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP HCM (HoREA), nhận xét quy định cũ về điều kiện cư trú làm khó người dân, không còn phù hợp với luật Cư trú và làm phát sinh thủ tục không cần thiết. Theo ông, Luật nhà ở 2023 bỏ quy định này là hợp tình hợp lý, phù hợp với thực tế dịch chuyển và thu hút lao động giữa các vùng miền, địa phương.

Đồng quan điểm, ông Lê Nguyễn Minh Quang, Tổng giám đốc Công ty Nam Long ADC, nhìn nhận Luật mới sẽ giúp mở rộng đối tượng mua nhà, đồng thời giúp tăng thanh khoản cho dự án nhà ở xã hội. Hiện nay không ít tình trạng dự án nhà ở xã hội xây xong thì "ế", không phải là không có người mua, thuê mà do nhiều hồ sơ nộp lên bị đánh rớt vì nhiều yếu tố, trong đó có không ít là liên quan thủ tục xác nhận cư trú. Nếu bỏ điều này sẽ giúp tăng nhu cầu về nhà ở xã hội, khơi thông dòng chảy cho phân khúc này.

Ngoài việc tháo gỡ nơi cư trú, các điều kiện về thu nhập thấp, hộ nghèo, hộ cận nghèo cũng được giới chuyên gia đề xuất cơ quan chức năng sớm xem xét lại. Bởi trên thực tế, nhiều công nhân, người lao động có thu nhập không cao, nhưng họ cũng khó chứng minh thuộc hộ nghèo, thu nhập thấp nên rất khó mua, thuê mua nhà ở xã hội.

Chính phủ đang xem xét lại quy định điều kiện về thu nhập đối với đối tượng được mua, thuê mua nhà ở xã hội. Theo đó, các chuyên gia dự báo sẽ có những chuyển biến tích cực của phân khúc này thời gian tới.